Kadınlarda idrar kaçırma (Üriner inkontinans) nedir?
Kontrol edilemeyen ve istemsiz idrar tutamama halidir. Kontinans kelimesi, idrarın tutulması, sosyal kurallar çerçevesinde uygun yer ve zaman oluştuğunda istemli olarak idrar yapabilme yeteneğini ifade eder. İnkontinans ise bu istemli idrar yapma yeteneğinin çeşitli nedenlerle kontrolden çıkmasıdır. Günümüzde her türlü idrar kaçırma durumu inkontinans tanımı içerisinde yer alır.
İdrar Kaçırma (Üriner İnkontinans) Tipleri ve Belirtileri Nelerdir?
Kalıcı üriner inkontinans, stres tipi, sıkışma tipi, mix (karışık) tip, noktürnal enürezis (uykuda idrar kaçırma), fonksiyonel tip, taşma tipi gibi bir çok alt grubu kapsar.
Stres inkontinans: Öksürmek, hapşırmak ya da ağır bir şey kaldırmak gibi durumlarda karın içi basınç artışının mesane üzerine yansıması ile birlikte meydana gelen idrar kaçırmadır.
Urge (sıkışma) inkontinans: Aniden gelen idrara sıkışmayı takiben oluşan, istemsiz idrar kaçırmayı ifade eder. Yaşlı hastalarda en fazla görülen idrar kaçırma tipidir.
Karışık tip inkontinans: Stres ve sıkışma tipi inkontinansın birlikte görüldüğü idrar kaçırma tipidir. Diğer tiplerin kombinasyonları nadir de olsa bir arada bulunabilir.
Noktürnel enürezis: Geceleri uykuya daldıktan sonra farkında olmadan idrar kaçırmayı ifade eden inkontinans tipidir.
Taşma tipi idrar kaçırma: Mesanenin aşırı gerilmesine bağlı olarak ortaya çıkar. Sık sık veya sürekli olarak sızıntı ve damlama şeklinde idrar kaçırma temel belirtisidir.
Fonksiyonel inkontinans: İdrar yolları veya mesanede bir problem olmamasına rağmen, hastaların tuvalete zamanında ulaşamaması sonucu meydana gelen idrar kaçırmadır. Fiziksel ya da bilişsel kısıtlılıklar sonucu ortaya çıkar.
İdrar kaçırma bazen gün içerisinde tüketilen yiyecek ve içeceklerin idrar söktürücü gibi özellik göstermesine bağlı oluşabilir. Hem idrar miktarının artması hem de mesanenin uyarılmasıyla geçici tipte idrar kaçırma oluşur.
Alkol, kafein, gazlı-asitli içecekler, yapay tatlandırıcılar, acı ve baharatlı yiyecekler, sakinleştirici ve kas gevşetici gibi ilaçlara bağlı olarak geçici idrar kaçırma meydana gelebilir.
Kadınlarda idrar kaçırma (Üriner inkontinans) tanısı nasıl konulur?
İdrar kaçırma, yaşam kalitesini önemli ölçüde bozan bir hastalık olsa da çözümlenebilme olasılığı olan bir durumdur. Tanıda ilk aşama detaylı hasta öyküsünün dinlenmesi ve bu duruma neden olabilecek her kavramın detaylı bir şekilde sorgulanmasıdır. Sonrasında bu konuda deneyimli bir hekim tarafından yapılan fizik muayene ile idrar kaçırmaya neden olabilecek anatomik bozukluklar değerlendirilir. Eşlik edebilecek diğer hastalıklar açısından; açlık kan şekeri, tam idrar tetkiki, idrar kültürü gibi laboratuvar tetkiklerinin yerinde ve uygun bir şekilde istenmesi önemlidir. Ardından doktor uygun görürse hastadan, idrar kaçırma tipinin belirlenmesi, tedavi öncesi ve sonrası kaçırma durumunun değerlendirilmesi açısından ürodinami denilen bir üst tetkik istenebilir. Bu algoritma sonrası hastaların şikayetlerinin giderilmesine yönelik gerekli uygulama ve tedavilere başlanır.
Kadınlarda idrar kaçırma (Üriner inkontinans) tedavisi nasıldır?
Tedavi öncesi en önemli kavram hastanın idrar kaçırma tipinin belirlenmesidir. Sonrasında atılacak ilk adım cerrahi olmamalıdır. İlk etapta; yaşam koşullarının düzeltilmesi, bölge destek dokularının güçlenmesine yönelik uygulamaların yapılması, idrar kaçırmaya neden olabilecek kan şekeri yüksekliği, idrar yolu enfeksiyonu gibi ek sorunlar varsa bunların çözümlenmesi ve kas-sinir uyumunun sağlanmasına yönelik medikal tedaviler planlanmalıdır. Bu tedaviler sonrası hasta tekrardan değerlendirilmeli ve şikayetlerinin azalıp azalmamasına göre cerrahi gereksinimi açısından tekrar gözden geçirilmelidir. Unutulmamalıdır ki, cerrahi ilk tedavi yöntemi olmamalıdır ve yine her idrar kaçırma tipinde cerrahinin faydalı olamayacağı bilinmelidir. Hastaların bu konuda deneyimli hekimlerce bilgilendirilmesi ve yönetilmesi önem arz etmektedir.
Kadınlarda idrar kaçırma (Üriner inkontinans) tedavisinde cerrahi uygulamalar:
Trans Obturator Tape (TOT) ameliyatı: Vajinal lazer ile idrar kaçırma problemi engellenemeyen hastalarda eğer idrar kaçırma sorunu sosyal hayatı ciddi anlamda etkiliyor, gün içinde birçok defa çamaşır değiştirmek zorunda kalacak kadar ileri derece inkontinans sorunu yaşanıyor ise %85-90 arasında etkisi olan bu ameliyat yöntemi uygulanmaktadır. Bu yöntemde idrar yolunun orta kısmına küçük bir bant yerleştirilir. Sadece kasıktan 2 delikten girilerek, herhangi bir kesik yapılmadan gerçekleştirilir. Üretranın altında hamak şeklinde yerleştirilen bant ile üretranın havada kalması sağlanır. Özellikle doğru hasta seçimiyle çok yaygın kullanılan bu uygulama yüksek başarı oranı sağlamaktadır. Yaklaşık 15 dakika süren bu işlemin ardından 1 gün sonra hasta taburcu olabilmektedir. 15-20 gün ağır işlerden ve cinsel yaşamdan kaçınma önerilir. Özel olarak idrar kaçırma için üretilen tül şeklindeki bandın bölgeye tam anlamıyla yapışması en az 3 hafta sürmektedir. 15 yıldan fazla bir süredir ülkemizde uygulanan TOT ameliyatının uzun dönem sonuçlarının da oldukça başarılı olduğu bilinmektedir. Özellikle stres ve karışık tip idrar kaçırmalarda başarı oranı yüzde 90’lara ulaşmaktadır.
Kapalı laparoskopik cerrahi: Tüm bu yöntemlerden fayda görmeyen, ciddi sarkmaları olan hastalara ise kapalı laparoskopik cerrahiler yapılmaktadır. Yani batın içerisinden girilerek tüm batın organları yerlerine yerleştirilir. Ardından üretranın kenarına yani öksürürken, hapşırırken yaşanılan hareketlenmeyi etkileyen dokulara dikiş atılmaktadır.
