İdeal korunma yöntemi nedir:
- Uygulanacak korunma yönteminin koruyuculuğu çok yüksek olmalı
- Yöntemin uygulanması kolay olmalı, uygulanabilir olmalı
- Maliyeti düşük olmalı
- Yan etkisi az geri dönüşü kolay olmalı
- Eşler arasında uyum sorunu yaratmamalı
Gebelikten korunma yöntemleri için nelerdir?
Gebelikten korunma yöntemleri 5 gruba ayrılır.
- Hormonal yöntemler
- Doğum kontrol hapları
- Aylık iğneler
- 3 aylık iğneler
- Ertesi gün hapı
- İmplantlar (cilt altı uygulama)
- Rahim içi araçlar (spiral)
- Rahim içi hormonlu spiral
- Rahim içi araç (normal spiral)
- Bariyer yöntemleri
- Kondom (prezervatif)
- Diyafram
- Spermisitler
- Doğal yöntemler
- Geri çekilme
- Takvim yöntemi
- Cerrahi yöntemler
- Tubal sterilizasyon (kadın)
- Vazektomi (erkek)
Doğum kontrol yöntemlerinin güvenilirliği nedir?
- Doğum kontrol hapları %99
- Aylık ve 3 aylık iğneler %99
- İmplantlar (cilt altı) %99
- Ertesi gün hapı %80-85
- Prezervatif (kondom) %98
- Rahim içi araç (spiral) %98
- Diyafram %94
- Spermisit %91
- Geri çekilme %60
- Takvim yöntemi %75
- Tubal sterilizasyon (cerrahi) %99.8
Gebelikten korunmada aylık iğneler güvenli midir?
Doğum kontrol ilaçlarını unutabilen ve diğer yöntemleri tercih etmeyenler veya kullanamayanlar için alternatif bir yöntemdir. Uygulaması kolay ve uzun süreli korumasıyla tercih edilebilir. İçindeki östrojen ve progesteron hormonları sayesinde yumurtlamayı engellerken, serviksteki sıvıyı koyulaştırarak spermlerin geçişini engeller. Doğum kontrol iğnelerinin koruyuculuğu %99.2, gebelik olasılığı %1’in altındadır.
Doğum kontrol iğneleri aylık veya 3 aylık olarak ikiye ayrılır. Aylık iğneler progesteron ve östrojen içerirken, 3 aylık iğneler sadece progesteron içerirler. Bu iğneler adet döneminin ilk 5 günü içinde bir uzman kontrolü altında kas içine yapılır. Bu iğneler, özellikle adet düzensizliği ve uzun süreli adet görememe gibi şikayetler yapabilir.
Gebelikten korunmada derialtı implantlar güvenli midir?
Derialtına uygulanan implantlar içerdiği hormonlar ile yumurtlamayı engelleyerek 3 yıl süreyle gebeliğe karşı korunma sağlarlar. Progesteron hormonu sayesinde rahim ağzında sıvıyı koyulaştırarak sperm geçişini önler ve rahim içinde bebeğin tutunmasını sağlayan rahim iç duvarında incelmeye neden olurlar. İmplant yöntemi gebelikten %99.3 koruma sağlar. İmplant adet döneminde kolun üst iç kısmına küçük bir cerrahi işlem ile lokal anestezi ile yerleştirilir. Bu işlem hekim kontrolünde uygulanması gereken bir işlemdir. İmplant uygulanmalarından sonra en sık karşılaşılan şikayet adet düzensizliğidir. Bazen nadir olarak kilo alma, baş ağrısı, cinsel isteksizlik yapabilir.
Doğum Kontrol Hapları Herkes Tarafından Kullanılabilir Mi?
Her kadının kullanması uygun değildir. Doğum kontrol ilaçlarını kullanması sakıncalı görülen kişiler şöyle sıralanabilir:
- Doğum sonrası dönemde olanlar; emzirenlerde 6 hafta, emzirmeyenlerde 3 hafta35 yaş üstünde günde en az 15 adet sigara içenler
- Hipertansiyonu olanlar (160 mmHg sistolik veya 100 mmHg diyastolik)
- Venöz tromboemboli/pulmoner emboli öyküsü olanlar
- İskemik kalp hastalığı olanlar
- Serebrovasküler olay öyküsü olanlar
- Auralı migren olanlar
- Aktif meme kanseri hastaları
- Retinopati/nefropati/nöropatiyle seyreden diyabet hastaları
- 20 yıldan uzun süreli diyabeti bulunanlar
- Ağır siroz ve karaciğer tümörü olanlar
- Viral hepatit hastaları
- Pıhtılaşmaya yatkın olan bazı genetik durumları bulunanlar
Ertesi gün hapı:
Ertesi gün hapı, acil kontrasepsiyon yöntemlerinden biridir ve cinsel ilişkiden sonra istenmeyen gebeliği önlemek için kullanılır. Bu hap, düzensiz korunma yöntemleri kullanıldığında veya korunmasız cinsel ilişki sonrasında gebelik riskini azaltmak için kullanılabilir. Ertesi gün hapı, gebelik riskini büyük ölçüde azaltabilir, ancak tam bir koruma sağlamaz.
Ertesi gün hapları, özellikle beklenmedik durumlarda veya düzenli korunma yöntemleri başarısız olduğunda kullanılabilir. Ancak bu haplar, düzenli doğum kontrol yöntemleri yerine geçmez ve sık sık kullanılmamalıdır. Düzenli bir doğum kontrol yöntemi seçmek ve kullanmak, istenmeyen gebelikleri daha etkili bir şekilde önlemeye yardımcı olacaktır.
Ertesi gün hapı, cinsel ilişkiden sonraki ilk 72 saat içinde (tercihen 12 saat içinde) alındığında daha etkili olur. Bu hapların birkaç farklı türü mevcuttur ve kullanım talimatları, içerdikleri aktif bileşenlere ve markaya göre değişebilir. Sağlık uzmanı veya eczacıdan doğru doz ve kullanım talimatları hakkında bilgi almak önemlidir.
Spermisitler:
Sperm öldürücü özelliğe sahip olan spermisitlerin fitil, krem, köpük jel gibi seçenekleri bulunur, bunlardan kendinize uygun olanı tercih ederek kullanabilirsiniz. İçerisinde bulunan kimyasal maddelerin aracılığıyla, spermlerin ölmesini sağlayarak rahim ağzına girişini engeller.
Doğru kullanımlarda %91 oranında koruma sağlar. Diğer koruma yöntemlerine göre başarı oranı düşüktür, bu yüzden diğer yöntemlerle kullanılması koruyucu özelliğini arttırır. Sadece doğum kontrol yöntemi olarak kullanılır, cinsel hastalıklara karşı herhangi bir koruma sağlamaz.
Kullanımı
Seçeceğiniz spermistlere göre kullanımı farklılık gösterebilir. Eğer köpük, krem veya jel spermisit kullanacaksanız, ilişkinin hemen öncesinde kullanılması gereklidir. Köpük, krem ve jel spermisitlerde içerisinde bulunan aparatla vajinanın en derine yerine kadar uygulanır.
Eğer fitil veya tablet kullanacaksanız, hijyenik temizlik yapıldıktan sonra fitil veya tableti elinizle vajinanın içine doğru yerleştirmeli ve ilişkiden en az iki saat sonrasına kadar duş almamalısınız.
Yan Etkileri
Spermisitleri kullanmadan önce içerisinde bulunan kimyasal ilaçlara alerjiniz olup olmadığınız bir uzman tarafından öğrenmenizde yarar var. Eğer içerisindeki kimyasallara alerjiniz varsa kızarıklık, kaşıntı ve irritasyona sebep olabilir. Bazı araştırmalarda sık kullanımının idrar yolları enfeksiyonuna yol açtığı gösterilmiştir.
Tüp bağlama:
Laparoskopik cerrahi ameliyatıyla kısa ve basit olan bu işlem, kadının tüplerinin bağlanmasına denir. Bu yöntem genellikle birden fazla çocuk sahibi ve 35 yaş üstü kadınlar tavsiye edilir. Koruma oranı %99 olarak bildirilmiştir.
Halk arasında bilinen hurafelere karşın, erken menopoz veya cinsel isteksizlik yaratmaz. Yöntemin geri dönüşü zor ve pahalı olduğu için çiftlerin iyi düşünüp karar vermesi gerekir.
Erkekte Kanalların Bağlanması (Vazektomi)
Doğum kontrol yöntemlerinde hala en güvenilir olanlar prezervatif ve vazektomidir. Vazektomi erkeğin üreme yollarında, spermlerin testislere geçen kanalların bağlanmasıdır. Vazektomi yapıldıktan sonra erkekten gelen sıvının rengi ve yoğunluğunda herhangi bir değişiklik olmaz, fakat sıvının içerisinde sperm hücresi bulunmaz.
Yine kadınlarda da olduğu gibi ileri yaşlarda tercih edilebilir bir yöntemdir. Lokal anestezi altında yapılan kısa bir işlemle gerçekleştirilir. Nadir olarak ilk 6 ay için görülen yan etkileri; kanama, enfeksiyon, şişlik, sertleşme sorunu ve ağrı olarak belirtilmiştir.
Kadınlarda olduğu gibi, erkeklerde de ileri yaşlarda yapılması önerilir. Vazektomi yapılan bir erkeğin, bebek sahibi olabilmek için yeniden ameliyat olması gerekir ve bu ameliyatlar her zaman %100 başarılı sonuçlar vermeyebilir.
